सम्पादकीय
जेठ १५ गते, नेपाली इतिहासको एक अभूतपूर्व मोड थियो—जहाँ जनताको आस्थाले राजतन्त्रको इतिहासको पाना पल्टायो र गणतन्त्रको यात्रा आरम्भ गर्यो। २०६५ सालको यही दिन, जननिर्वाचित संविधानसभाले दुई सय चालीस वर्षको निरङ्कुश राजतन्त्रलाई समाप्त गर्दै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको घोषणासहित नयाँ युगको ढोका खोलेको थियो।
गणतन्त्र कुनै आकस्मिक परिघटना थिएन। यो त दलहरुको नेतृत्वमा भएको शान्तिपूर्ण जनआन्दोलन र सङ्घर्षबाट निस्किएको सामूहिक बलिदानको उपज थियो। सहिदहरूको त्याग, नागरिकको जागरण र परिवर्तनको गहिरो आकांक्षाको परिणाम थियो यो।
आज गणतन्त्र अठारौँ वर्षमा प्रवेश गर्दा हाम्रो नजर गौरवमय अतीत, वर्तमानको मूल्याङ्कन, र भविष्यप्रतिको प्रतिबद्धतातर्फ जानु स्वाभाविक छ।
गणतन्त्रले नेपाली नागरिकलाई केवल शासकीय स्वरूप परिवर्तनको अनुभूति मात्रै दिएको छैन; यो जनताकै सर्वोच्चताको आत्मबोध हो। यसले समानुपातिक प्रतिनिधित्व, समावेशिता र न्यायपूर्ण सामाजिक संरचनाको आधारशिला खडा गरेको छ।
तर, चुनौतीहरू अझ बाँकी छन्। शिक्षा, स्वास्थ्य, सामाजिक सुरक्षा, सार्वजनिक सेवा—यी सबै क्षेत्रमा सुधारको खाँचो छ। लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको मूल मूल्य भनेको जनभावनाको सम्मान, समान अवसरको प्रत्याभूति, र सुशासनको सुनिश्चितता हो।
जनता भोकै हुँदा शासन सुशासन हुँदैन। शिक्षाविहीन समाजले लोकतन्त्र बुझ्दैन। अवसरविहीन युवाले गणतन्त्र मनाउँदैन। त्यसैले, गणतन्त्र अब भाषणमा होइन, व्यवहारमा झल्किनुपर्छ।
आजको दिन मुलुकभर हर्षोल्लासका साथ गणतन्त्र दिवस मनाइँदैछ। राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलको प्रमुख आतिथ्यमा टुँडिखेलमा विशेष समारोह हुँदैछ। सहिदहरूप्रति श्रद्धाञ्जलि, अग्रज नेताहरूको योगदानको स्मरण, र लोकतान्त्रिक यात्राको पुनःपुष्टि यस दिवसको मूल मर्म हो।
तर यो उत्सव मात्र होइन—एक प्रतिबद्धता हो। लोकतन्त्रमा नागरिकको भूमिका निर्वाचित प्रतिनिधिमा सीमित हुँदैन; नागरिक सतर्कता, सहभागिता र समालोचनाको भूमिकामा पनि उभिनुपर्छ।
राजनीतिक दलहरू, नागरिक समाज, मिडिया, युवाशक्ति र राज्य संयन्त्र—सबै मिलेर गणतन्त्रलाई जनजीवनमा संस्थागत गर्नेतर्फ सचेत हुनुपर्छ।
आज हामी गणतन्त्रको उपलब्धिमा रमाउँछौं भने भोली हामी त्यसको सार्थक अभ्यासमा लाग्नैपर्छ। आजको पुस्ताले बलियो अर्थतन्त्र, रोजगारी, न्यायोचित अवसर र सुशासन चाहन्छ। यसका लागि शासनमा पारदर्शिता, समाजमा समानता र अर्थतन्त्रमा स्थायित्व अपरिहार्य छन्।
हामीले सधैँ सम्झनुपर्ने कुरा के हो भने—गणतन्त्र स्थापनाभन्दा चुनौतीपूर्ण हुन्छ यसको संरक्षण र सुदृढीकरण।
गणतन्त्रको १८ वर्षको यात्राले नेपाली जनतालाई ठूलो मूल्यबोध दिएको छ। तर यो यात्रा अझै अपूर्ण छ। अबको दिशानिर्देशन स्पष्ट हुनुपर्छ—लोकतन्त्र केवल प्रक्रियामा सीमित नहोस्, परिणाममा देखियोस्।
आजको दिन इतिहासको श्रद्धाञ्जलि मात्र होइन, भविष्यप्रतिको प्रतिबद्धताको घोषणा पनि हो। गणतन्त्र बलियो तभी हुन्छ, जब नागरिक सचेत हुन्छन्, सत्ता जवाफदेही हुन्छ, र समाज समावेशी तथा न्यायपूर्ण बन्छ।
गणतन्त्र दिवसको हार्दिक शुभकामना।
.jpg)
Posts
