वैदेशिक रोजगारीको पीडा : एक वर्षमै १,५१७ नेपाली श्रमिकले ज्यान गुमाए

काठमाडौं, साउन १८ – वैदेशिक रोजगारीको सपना लिएर विदेशी भूमिमा पुगेका नेपालीमध्ये धेरैले त्यही भूमिमा जीवन गुमाइरहेका छन्। अघिल्लो वर्ष नुवाकोटका ३४ वर्षीय निश्चल तामाङ कतारमा सुतेकै अवस्थामा मृत फेला परे। दिनभर चर्को गर्मीमा श्रम गरेर राति खाना खाएर सुतेका निश्चल बिहान उठेनन्। उनका साथी विकास तामाङ र किशोर थापाका अनुसार अत्यधिक शारीरिक श्रम, मानसिक तनाव र खानपिनको अभावले यस्तो घटना भएको हो। निश्चलजस्तै हजारौँ नेपालीले वैदेशिक रोजगारीका क्रममा ज्यान गुमाइरहेका छन्।

वैदेशिक रोजगार बोर्डका अनुसार आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा मात्रै १,५१७ नेपाली श्रमिकले विदेशमा ज्यान गुमाएका छन्। अघिल्लो वर्ष यो सङ्ख्या १,३४६ थियो। यसरी एक वर्षमै १७१ जनाले बढी ज्यान गुमाएका छन्। यो तथ्याङ्क श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारीमा गएकाहरूको हो। श्रम स्वीकृति नलिएका वा करार अवधि सकिएपछि ज्यान गुमाउनेको तथ्याङ्क अझ भयावह हुने विज्ञहरू बताउँछन्।

सबैभन्दा बढी मृत्यु खाडी मुलुक र मलेसियामा

बोर्डका अनुसार नेपाली श्रमिकले सबैभन्दा बढी मलेसिया, कतार, साउदी अरब, संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई), कुवेत, बहराइन, रोमानियादेखि दक्षिण कोरियासम्मका मुलुकमा ज्यान गुमाएका छन्। प्रायः मृत्युका कारण कार्यस्थल दुर्घटना, सडक दुर्घटना, हृदयघात र आत्महत्या रहेका छन्।

दैनिक चार शव त्रिभुवन विमानस्थलमा

वैदेशिक रोजगार विभागका तथ्याङ्कअनुसार अघिल्लो आवमा ८ लाख ३९ हजार २६६ जनाले श्रम स्वीकृति लिए। औसतमा दैनिक २,२०३ नेपाली विदेश गए, तर दैनिक चार शव काठको बाकसमा मातृभूमि फर्किए।

विदेशमा ज्यान गुमाउने प्रत्येक श्रमिकको परिवारलाई १० लाख रुपैयाँ आर्थिक सहायता दिइन्छ। बोर्डका अनुसार आव २०६५/६६ देखि हालसम्म १४,८६२ जनाको परिवारलाई ५ अर्ब ९७ करोड ६४ लाख रुपैयाँभन्दा बढी रकम उपलब्ध गराइएको छ। साथै, अङ्गभङ्ग वा गम्भीर बिरामी परेकालाई पनि सहयोग दिइन्छ। गत वर्ष ८६७ जनाले यस्तो सहयोग पाए।

किन बढ्दैछ मृत्यु दर?

• पर्याप्त तालिम र सिपको अभाव

• गन्तव्य मुलुकमा सुरक्षा ग्यारेन्टी नहुनु

• कार्यस्थलमा अत्यधिक गर्मी र कठिन श्रम

• मानसिक तनाव, ऋणको बोझ र परिवार विछोड

वैदेशिक रोजगार ऐन संशोधनपछि श्रम स्वीकृतिको अवधिमा नेपालमै मृत्यु भए पनि १० लाख रुपैयाँ पाउने व्यवस्था गरिएको छ। यसका कारण आर्थिक सहयोग लिनेमध्ये वृद्धि भएको बोर्डका कार्यकारी निर्देशक डा. द्वारिका उप्रेती बताउँछन्।

नेपालका लागि यो चेतावनी हो कि सुरक्षित र व्यवस्थित वैदेशिक रोजगारी सुनिश्चित नगरी विदेशी रोजगारीमा निर्भरता बढाउँदा श्रमिक र परिवार दुवै ठूलो पीडामा परिरहेका छन्।